جنگ واکسن ها و ویروس سرمایه داری

پاندمی کرونا همچنان سایه شوم خود را بر فراز جامعه انداخته است. ویروس کرونا با موج چهارم خود در حال قتل عام و ویرانی اقتصادی – اجتماعی است، تعداد قربانیان در جهان حدود 3 میلیون نفر شده است. حباب آرامش پیشرفته ترین و مدرنترین شهرهای سرمایه داری متروپل شکسته شده است، توحش سرمایه داری چهرۀ عریان خود را بنمایش گذاشته است. در مهد تمدن بورژوازی، در فرانسه فیلم صف های طولانی برای دریافت بسته های غذایی که به علت پاندمی کرونا شغل خود را از دست داده اند، در شبکه های اجتماعی به گردش در آمده است.[1] در سرمایه داری پیرامونی شرایط غیر انسانی تر از سرمایه داری متروپل شده است و در کشورهایی چون ایران آشغالگردی برای تهیه معیشت به یک حقیقت دردناک تبدیل شده است.

واقعیت این است که سالها سیاست های ریاضت اقتصادی نظام کثیف سرمایه داری، سیستم بهداشتی و درمانی را نه تنها در سرمایه داری پیرامونی بلکه در سرمایه داری متروپل نیز فرتوت کرده است. کمبود کادر پرسنلی، تجهیزات پزشکی و غیره در پیشرفته ترین کشورها خود را بوضوح نشان میدهد. ویروس کرونا  و ویروس های شبیه آن، نه محصول مدیریت بد، عده ای از مسئولین این یا آن مملکت، بلکه محصول ویروس سرمایه داری است.

جنگ ماسک ها را در ابتدای شیوع پاندمی کرونا بیاد داریم، متمدن ترین، با فرهنگ ترین دولتهای بورژوایی، ماسک تمدن و اخلاقیات را کنار گذاشته و همچون راهزنان و گانگسترها به جان هم افتادند و به دزدیدن و غارت ماسک همدیگر مبادرت کردند. همان متمدن های بربر حالا نیز جنگ واکسن ها را شروع کرده اند.

از آنجائیکه بورژوازی به گانگستریسم خود آگاه است، برای کم کردن پیامد جنگ واکسن ها و برای دسترسی همه کشورها به واکسن کووید-19 نهادی را توسط سازمان جهانی بهداشت تحت عنوان کواکس راه اندازی کرد که بیش از 180 کشور به طرح کواکس پیوسته اند. البته آمریکا به طرح کواکس نپیوسته و واکسیناسیون را مستقلا به پیش میبرد. در واقع هدف از برنامه کواکس اطمینان از دسترسی “عادلانه” تمامی کشورها به ویژه کشورهای فقیر به واکسن کرونا است. اما کواکس نیز به اندازه دنیای وارونه سرمایه داری “عادلانه” بوده است. البته در ایران و بخاطر حاکمیت بورژوازی ننگین اسلامی، واکسیناسیون برای مردم عادی بی مفهوم است و اصلا در دستور کار بورژوازی اسلامی نیست و کرونا نیز با وحشیگری تمام در حال قتل عام است.

اتحادیه اروپا 600 میلیون دوز فایزر سفارش داده بود اما اخیرا این شرکت اعلام کرده است که در حال کاهش عرضه واکسن به اروپا است. قطعا عرضه فایزر  به کشورهای آسیایی، آمریکای لاتین و آفریقا بسیار بدتر از اروپا خواهد بود. اتحادیه اروپا استرازنکا را متهم میکند که بریتانیا را در اولویت قرار میدهد، استرازنکا تعداد دوزهایی که می بایست به اتحادیه اروپا تحویل دهد را کاهش داد و اظهار داشت فقط در صورتی که خود بریتانیا به اندازه کافی واکسن داشته باشد، قادر به تحویل سفارشات خواهد شد. اتحادیه اروپا تنها توانسته است حدود 14% از جمعیت خود را واکسینه کرده، در حالیکه بریتانیا حدود 44% از جمعیت اش را واکسینه کرده که بیش از نیمی از کل جمعیت بزرگسال این کشور است. دولت هند صادرات واکسن استرازنکا را به صورت موقت متوقف کرد.[2] هند وعده داده بود در سال 2021 حدود یک میلیارد دوز واکسن استرازنکا برای کشورهایی با درآمد متوسط و پائین تولید کند. فرانسه، آلمان و ایتالیا از تحمیل محدودیت های صادراتی واکسن به بریتانیا حمایت می کنند. نخست وزیر ایتالیا، کونته تاخیر در ارائه واکسن کرونا از سوی شرکتهای فایزر و اَسترازِنِکا را غیر قابل قبول خواند و تهدید کرد اقدام حقوقی علیه این دو شرکت خواهد کرد.[3] لهستان نیز قول داده است اقدام حقوقی مشابهی در رابطه با تاخیر در ارائه واکسن کرونا خواهد کرد. کانادا 5 برابر تعداد جمعیتش واکسن سفارش داده است. این لیست را میتوان طولانی کرد.

گروه کوچکی از کشورهای ثروتمند که فقط 14٪ از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، بیش از نیمی از واکسن‌های کرونا یعنی 53٪ را پیش‌خرید کرده‌اند.[4] این است عدالت سرمایه داری، این است تمدن و مدنیت سرمایه داری! در سرمایه داری پیرامونی واکسیناسیون، البته اگر بتوان از واکسیناسیون نام برد،  فاجعه بارتر از سرمایه داری متروپل است و بهای آنرا طبقه کارگر و اقشار تحتانی پرداخت میکنند، چرا که طبقه بورژوا و اقشار مرفه در این کشورها از طریق بهداشت خصوصی و با توجه به توانایی مالی خود، قادر به واکسیناسیون هست.

جنگ واکسن ها آنچنان مشمئز کننده بوده است که صدای دبیرکل سازمان جهانی بهداشت را نیز درآورد. آقای تدروس اظهار داشت کشورهای ثروتمند با رویکرد «اول من» بدون توجه به نیازهای جهانی، خود را در اولویت قرار میدهند در حالیکه کشورهای فقیر قادر به دریافت واکسن نیستند و اظهار داشت توزیع ناعادلانه واکسن کرونا در جهان یک شکست اخلاقی است و به ادامه گسترش ویروس کرونا در جهان منجر خواهد شد و چنین گفت:

“من باید صریح بگویم، جهان در آستانه یک شکست اخلاقی فاجعه ‌بار است و هزینه این شکست را انسان‌ها با جان و دارایی خود در کشورهای فقیر جهان پرداخت خواهند کرد.”[5]

ایمن سازی جامعه با توجه به جنگ واکسن ها در سرمایه داری توهمی بیش نیست. واکسیناسیون یک کشور و صرفا ایمن کردن 70 تا 80 درصد یک کشور بدون توجه به واکسیناسیون دیگر کشورها، کارایی لازم را نخواهد داشت، چرا که گونه های جهش یافته از کشورهایی که واکسینه نشده اند بسوی کشورهای واکسینه شده گسیل خواهند شد. تا زمانیکه این پاندمی در سطح جهانی تحت کنترل قرار نگرفته، هیچ کشوری امن نخواهد بود، لذا مبارزه با پاندمی نیز جهانی است.

واکسن کرونا با توجه به نقش مهمی که میتواند ایفا کند، میتواند به یک ابزار مهم در راستای منافع امپریالیستی دولتها تبدیل شود. لذا داشتن این ابزار، برای ایفا کردن نقش قدرت جهانی بسیار مهم است. در چنین زمینه ایی بود که کشورهای آمریکا، بریتانیا، روسیه، چین و… وارد رقابت برای تولید واکسن کرونا شدند تا انحصار توزیع واکسن کرونا در جهان را بدست بیاورند. آنها به واکسن نه نگاه انسانی بلکه نگاه اقتصادی، سیاسی و منفعت طلبانه دارند. برخلاف کسانی که معتقد هستند، دولتها باید شرکتهای دارویی را تحت فشار قرار دهند، واقعیت انکار ناپذیر این است که تولید واکسن کرونا از قوانین سرمایه داری تبعیت میکند، به عبارت بهتر سوددهی.

در چنین زمینه ایی بود که چین اظهار داشت که به 69 کشور در حال توسعه واکسن اهدا خواهد کرد و برای صادرات به 43 کشور دنیا نیز برنامه دارد. [6] چین در راستای منافع امپریالیستی خود و برای افزایش نفوذ خود قرار است واکسن کرونا به آفریقا و کشورهای آسیای جنوب شرقی صادر کند. سیاست چین در قبال واکسن کرونا، رقیب منطقه ای خود، هند را نگران کرده است. هند نیز سعی میکند سیاستی مشابه را دنبال کند، برای نمونه کشورهای نپال و بنگلادش به میدان نبرد دو کشور تبدیل شده اند. روسیه نیز با شتاب دادن به تولید واکسن اسپوتنیک و صادرات آن در راستای افزایش نفوذ خود است، روسیه بخصوص برای بالکان که در کنار گوش اتحادیه اروپا است علاقه زیادی نشان داده است.

پاندمی ویروس کرونا نه بلای طبیعی بلکه محصول نظام توحش سرمایه داری است، نظامی که در آن، هدف نه رفع نیازهای بشری، بلکه کسب حداکثر سود آن هم به هر قیمتی است. این ویروس کرونا نیست که انسانها را میکشد بلکه این سرمایه داری است که بشریت را قتل عام میکند. برخلاف ویروس کرونا که امکان تهیه واکسن برای آن وجود داشت، برای ویروس سرمایه داری هیچ واکسنی وجود ندارد.

در مقابل جنگ واکسن ها که متمدن های بربر براه انداخته اند، تنها طبقه کارگر قادر است عمیق ترین همبستگی طبقاتی و عالی ترین تمدن انسانی را ارائه دهد. تنها طبقه کارگر قادر است از طریق مبارزه طبقاتی ویروس سرمایه داری را از بین ببرد. تنها طبقه کارگر میتواند آینده ای برای بشریت ارائه دهد که در آن، هدف تولید و خدمات نه سود بلکه رفع نیازهای بشری باشد.

در حال حاضر پاندمی ویروس کرونا نوعی انزوای اجتماعی را نه تنها به طبقه کارگر بلکه برای بشریت تحمیل کرده است. در شرایط بسیار استثنائی حاضر، شرایط مادی برای اعتراض کارگران بشدت محدود است. آیا طبقه کارگر ویرانی های حاصل از پاندمی کرونا را به فرصتی برای پیشروی جنبش کارگری تبدیل خواهد کرد؟ آیا طبقه کارگر با تشدید مبارزه طبقاتی، افق انقلاب جهانی را خواهد گشود و به بدبختی میلیاردها انسان این کره خاکی پایان خواهد داد؟ آینده مبارزه طبقاتی پاسخ چنین سوالاتی را روشن خواهد کرد.

سرمایه داری بوی خون، کثافت و لجن میدهد. اگر طبقه کارگر به حکم تاریخی خود، یعنی به زیر کشیدن سرمایه داری از طریق انقلاب کمونیستی عمل نکند، نابودی بشریت حتمی است. نابودی بشریت حتما از طریق جنگ جهانی نیست بلکه میتواند از طریق توحش سرمایه، پاندامی ویروس، فجایع زیست محیطی نیز انجام بگیرید. برای پایان دادن به بربریت و وحشیگری سرمایه داری آلترناتیو انترناسیونالیستها بیش از هر زمان دیگری معتبر است:

انقلاب کمونیستی یا نابودی بشریت!

م جهانگیری

21 فروردین 1400

یادداشت ها:

[1] صف طولانی برای دریافت بسته های غذایی مجانی را نه فقط در فرانسه بلکه در دیگر کشورهای ثروتمند چون آمریکا، سوئیس و… میتوان مشاهده کرد.

[2] https://www.bbc.com/news/world-asia-india-56513371

[3] https://www.bbc.com/news/world-europe-55780431

[4] https://www.bbc.com/news/world-55795297

[5] https://www.cnbc.com/2021/01/18/coronavirus-vaccine-rollout-worlds-moral-failure-who-says.html

[6] https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/xwfw_665399/s2510_665401/t1859985.shtml

با کلیک کردن روی تصویر زیر مقاله را داونلود کنید!